Dilbilgisi Terimleri isimli konularda İngilizce dil bilgisi kapsamında terim ve tanımları ele alacağız. Aşağıda bileşik bağlaçlar (correlative conjunctions) ile ilgili hazırladığımız konu anlatımı ve ilgili örnekleri bulabilirsiniz.
Birbirine alternatif ya da eşit olan ögeleri bağlamak için kullanılan bağlaçlara bileşik bağlaçlar (correlative conjunctions) denir. En sık kullanılan birleşik bağlaçları ise ‘either / or, neither / nor’ ve ‘not only / but also’ şeklinde sıralayabiliriz.Örnekler verecek olursak;
I want either pizza or hamburger. – Ya pizza ya da hamburger istiyorum.
I will have both pizza and hamburger. – Hem pizzayı hem de hamburgeri alayım.
I didn’t know whether you’d want pizza or hamburger, so I got you both. – Pizzayı mı yoksa hamburgeri mi isteyeceğini bilemedim o yüzden ikisini de aldım.
I think you want neither pizza nor hamburger, right? – Herhâlde ne pizza ne de hamburger istiyorsun, değil mi?
I’ll eat them both – not only the pizza but also the hamburger. – Sadece pizzayı değil hamburgeri de – ikisini de yerim o zaman.
I see you are in the mood not for appetizers but dessert. – Aperatiflerden ziyade tatlılara daha yakın olduğunu anlıyorum.
Bu örneklerin ardından birleşik bağlaçların kullanıma ilişkin birkaç kuraldan bahsetmekte yarar olduğunu düşünüyoruz.
Birleşik bağlaçlarla aynı yapıların kullanılması
Birleşik bağlaçları oluşturan iki yapının ardında da aynı türde öğelerin gelmesi önemlidir. Örneklerle bu konuyu açıklayalım.
I am not only getting a pay rise but also a holiday. Bu cümle yapısı yanlıştır. Çünkü birleşik bağlacın ilk kısmından sonra bir fiil varken ikinci kısmında sonra bir isim gelmektedir. Bu cümleyi birleşik bağlaçlarla aşağıda verilen iki şekilde doğru olarak yazabiliriz.
I am taking not only a pay rise but also a holiday. – Sadece maaşıma zam değil aynı zamanda izin de alıyorum.
I am not only getting a pay rise but also taking a holiday. – Sadece maaşıma zam değil aynı zamanda izin de alıyorum.
Birleşik bağlaçlarda özne yüklem uyumu
Birleşik bağlaçların bağladığı öznelerin tekil olup olmamalarına göre fiilin gösterdiği değişikliklere dair kuralları aşağıda verilen örneklerle açıklamaya çalışalım.
Her iki öznenin de tekil olduğu durumlarda hâliyle yüklem de tekil olur;
Neither the electricity nor the water is working. – Ne elektrik ne de su var.
Ancak öznelerden birinin çoğul olduğu durumda farklılık vardır. Bu durumda iki kuraldan söz edebiliriz:
Yakınlık kuralı: Bu kurala göre fiile en yakın olan öğenin çoğul olup olmamasına bakılarak fiil değiştirilir. Örneğin;
Neither the electricity nor the taps are working. – Ne elektrik var ne de çeşmeler akıyor.
Mantık kuralı: Bu kurala göre eğer öğelerden biri çoğulsa fiil direk olarak çoğul kabul edilir. Örnek verecek olursak;
Neither the lamps nor the water are working. – Ne ışıklar yanıyor ne de su var.
(İlk özne çoğul bu yüzden fiil de çoğul yazılmıştır. Yakınlık kuralının burada kullanılması yanlış olurdu.)
‘Neither… Nor’ yapısının olumsuz yapması
Bu birleşik bağlacın kullanıldığından cümlede olumsuz bir görev üstlenirler. Bu bağlaçlarla birlikte tekrar olumsuz yapısı kullanmamaya özen gösteriniz. Örneğin;
“There wasn’t neither electricity nor water.” Cümlesi yanlıştır. Bunun yerine:
There was neither electricity nor water. – Ne elektrik ne de su vardı.
There wasn’t either electricity or water. – Ne elektrik ne de su vardı.
