Dilbilgisi Terimleri isimli konularda İngilizce dil bilgisi kapsamında terim ve tanımları ele alacağız. Aşağıda dolaysız nesne (direct object) ile ilgili hazırladığımız konu anlatımı ve ilgili örnekleri bulabilirsiniz.
İngilizcede cümlenin eylemine direk olarak konu olan nesnelere dolaysız nesne yani ‘direct object’ denir. Örneğin;
Play the piano. – Piyanoyu çal.
Everyone in the team played his part. – Takımdaki herkes kendi rolünü oynadı.
We can ride the horse and play with the dog. – Ata binip köpekle oynayabiliriz.
Yukarıdaki örneklere koyu ile belirtilen kısımlar dolaysız nesneye örnektir.
Peki, dolaysız nesneyi cümle içinde nasıl buluruz?
Bunun için ilk önce fiili bulmalıyız ve ardından neyi ya da duruma göre kimi sorularını (what or whom) sormalıyız. Örnek verecek olursak;
I fed the dog. – Köpeği besledim.
İlk olarak fiil bulunur: fed
Neyi sorusu (what) sorulur: the dog.
Öyleyse bu cümlede dolaysız nesneyi ‘the dog’ olarak gösterebiliriz.
Dolaysız nesneler bir kelime değil bir ifade ya da bir cümleden oluşabilir. Bu durumda dolaysız tümleç olarak adlandırılmaları daha doğrudur. Bu duruma örnek verecek olursak;
I thought that he had asked you something. – Sana bir şey sordu sandım.
İlk olarak fiil bulunur: thought
Neyi sorusu (what) sorulur: that he had asked you something
Öyleyse bu cümlede dolaysız tümleci ‘that he had asked you something’ olarak gösterebiliriz.
Her daughter loves making cookies. – Kızı kurabiye yapmaya bayılır.
İlk olarak fiil bulunur: loves
Neyi sorusu (what) sorulur: making cookies
Öyleyse bu cümlede dolaysız tümleci ‘making cookies’ olarak gösterebiliriz.
Sadece nesne alabilen fiillerle dolaysız nesne veya tümlecin söz konusu olabileceğini unutmayınız. Örnek verecek olursak;
He fell very hard. – Çok kötü düştü.
İlk olarak fiil bulunur: fell
Neyi (what) ya da kimi (whom) sorularına bir cevap alınamaz.
Öyleyse bu cümlede dolaysız nesne ya da tümleç yoktur ve bu cümlenin fiili geçişsizdir diyebiliriz.
She was sleeping at that moment. – O zaman uyuyordu.
İlk olarak fiil bulunur: sleeping
Neyi (what) ya da kimi (whom) sorularına bir cevap alınamaz.
Öyleyse bu cümlede dolaysız nesne ya da tümleç yoktur ve bu cümlenin fiili geçişsizdir diyebiliriz.
Bazı durumlarda neyi ya da kimi sorularına bir cevap alınsa da o cümlede dolaysız nesne ya da tümleç olmayabilir. Bu duruma örnek verecek olursak;
I am sad. – Üzgünüm.
İlk olarak fiil bulunur: is (to be)
‘what’ sorusuna ‘sad’ cevabı verilebiliyor olsa da ‘sad’ bir dolaysız bir nesne değildir. Bunun sebebi ‘to be’nin bir ilgi eylemi olmasıdır. Bu tür eylemler bir hareket, eylem yerine bir durum bildirerek özneye ait bir bilgi verirler.