Dilbilgisi Terimleri isimli konularda İngilizce dil bilgisi kapsamında terim ve tanımları ele alacağız. Aşağıda ortaçlar (participles) ile ilgili hazırladığımız konu anlatımı ve ilgili örnekleri bulabilirsiniz.
Eylemden çekim yoluyla türetilen sıfat ya da ad gibi kullanılan sözcük türüne ‘participle’ yani ortaç denir.
İngilizcede temel olarak iki çeşit ortaç vardır bunlardan ilki kelimenin sonunun ‘ing’ ile bittiği ‘present participle’ yani durum ortacı, ikincisi ise kelimenin sonunun genellikle ‘ed, d, t, en ya da n’ ile bittiği ‘past participle’ yani geçmiş zaman ortacıdır.
Aşağıdaki tabloda ortaçların sıfat olarak kullanımlarına örnekler verilmiştir, inceleyiniz.
| Fiil | Geçmiş Zaman Ortacı | Durum Ortacı |
| Kaynatmak To boil |
kaynamış su the boiled water |
kaynayan sunu the boiling water |
| Doğmak To rise |
doğmuş güneş the risen sun |
doğan güneş the rising sun |
| Pişirmek To cook |
pişmiş yemek the cooked meal |
pişen yemek the cooking ham |
| Kırmak To break |
sıcak gelişmeler the broken news |
sıcak gelişmeler the breaking news |
Ortaç Tamlamaları – Participle Phrases
Ortaçlar sıfatlar gibi tamlamalar oluşturabilirler. Aşağıda bu duruma örnekler verilmiştir. Ortaç tamlamaları koyu ile yazılarak belirtilmiştir, inceleyiniz.
The boy carrying the woods is my brother.
Odunları taşıyan çocuk kardeşim.
(‘carrying the woods’ ortaç tamlaması ‘the boy’ ismini nitelemektedir.)
Whistling his favourite tune as always, Jones touched the front of this cap with his forefinger as the girl entered the bar.
Her zamanki gibi en sevdiği melodiye ıslık çalan Jones, kızın bardan içeri girmesiyle şapkasının ucuna işaret parmağı ile dokundu.
(‘Whistling his favourite tune as always’ ortaç tamlaması ‘Jones’ ismini nitelemektedir.)
Dumfounded by the blow, Tyler quickly gathered his senses and searched frantically for his gun.
Patlamanın etkisiyle afallayan Tyler çabucak kendini toplayarak telaş içinde silahını bulmaya çalıştı.
(‘Dumfounded by the blow’ ortaç tamlaması ‘Tyler’ ismini nitelemektedir.)
Ortaç tamlamalarına örnekler verdikten sonra sırasıyla durum ve geçmiş zaman ortaçlarına da örnekler verelim.
Durum Ortaçları – Present Participles
Durum ortaçları ‘-ing’ son eki ile biter. Örnek verecek olursak;
boiling soup – kaynayan çorba
caring mother – şefkatli anne
deserving winner – haklı kazanan
Durum ortaçları sadece sıfat olarak kullanılmazlar. Zaman çekimlerinde de ortaçları görebiliriz. Aşağıdaki tabloda zamanlar ve örnekleri verilmiş, durum ortaçları koyu ile yazılarak belirtilmiştir, inceleyiniz.
| Geçmiş Zamanlar | Örnekler |
| simple past tense | I did |
| past progressive tense | I was doing |
| past perfect tense | I had done |
| past perfect progressive tense | I had been doing |
| Geniş Zamanlar | Örnekler |
| simple present tense | I do |
| present progressive tense | I am doing |
| present perfect tense | I have done |
| present perfect progressive tense | I have been doing |
| Gelecek Zamanlar | Örnekler |
| simple future tense | I will do |
| future progressive tense | I will be doing |
| future perfect tense | I will have done |
| future perfect progressive tense | I will have been doing |
Geçmiş Zaman Ortaçları – Past Participles
Geçmiş zaman ortaçlarının sonu durum ortaçları gibi tek bir sonla bitmez. Genellikle ‘-ed, -d, -t, -en’ ya da ‘-n’ son ekleri ile biten geçmiş zaman ortaçlarına örnek verecek olursak;
broken glass – kırık cam
painted wall – boyalı duvar
destroyed town – talan edilmiş şehir
Geçmiş zaman ortaçları sadece sıfat olarak kullanılmazlar. Zaman çekimlerinde de ortaçları görebiliriz. Aşağıdaki tabloda zamanlar ve örnekleri verilmiş, geçmiş zaman ortaçları koyu ile yazılarak belirtilmiştir, inceleyiniz.
| Geçmiş Zamanlar | Örnekler |
| simple past tense | I did |
| past progressive tense | I was doing |
| past perfect tense | I had done |
| past perfect progressive tense | I had been doing |
| Geniş Zamanlar | Örnekler |
| simple present tense | I do |
| present progressive tense | I am doing |
| present perfect tense | I have done |
| present perfect progressive tense | I have been doing |
| Gelecek Zamanlar | Örnekler |
| simple future tense | I will do |
| future progressive tense | I will be doing |
| future perfect tense | I will have done |
| future perfect progressive tense | I will have been doing |
Bitmiş Zaman Ortaçları – Perfect Participles
Bitmiş zaman ortaçlarına örnek verecek olursak;
having drunk – içmiş olan
having beaten – yenilmiş olan
having heard – duymuş olan
Aşağıda bitmiş zaman ortaçlarına örnekler verilmiş, bitmiş zaman ortaçları koyu ile yazılarak belirtilmiştir, inceleyiniz.
Having heard the bad news, Tim quickly sold his own house to get some money.
Kötü haberi duyan Tim para bulmak için kendi evini sattı.
Having been promised a drink, Jen looked less than impressed with her mineral water.
Bir içki sözü alan Jen, elindeki mineralli sudan çok da memnun gözükmüyordu.
